ارزیابی رابطه بین عوامل محیطی با تنوع گونه های گیاهی در زیست بوم های خشک و نیمه خشک شمال فارس

یکی از مسائل اساسی در حفاظت از محیط زیست، توجه به تنوع زیستی است. هدف اصلی از حفظ تنوع زیستی نیز نگهداری بیش ترین تعداد ممکن از گونه های بومی یک ناحیه است. در این راستا، شناخت فاکتورهای محیطی و انسانی و تعیین اثر آن ها بر تنوع زیستی حائز اهمیت فراوانی است. در این پژوهش به منظور بررسی ارتباط بین عوامل محیطی و انسانی با تنوع و غنای گونه ای در مراتع نیمه خشک شمال استان فارس، 5 منطقه مورد مطالعه در دو شهرستان آباده و خرم بید انتخاب شد. برای بررسی اثر عوامل انسانی، دو منطقه قرق مورد مطالعه با مناطق چرا شده مجاور که از نظر شرایط محیطی یکسان، اما از نظر شرایط مدیریتی متفاوت بودند مورد مقایسه قرار گرفتند. برای بررسی اثر عوامل محیطی مناطقی که دارای شرایط مدیریتی یکسان بوده، اما از نظر شرایط محیطی (خاک، اقلیم و فیزیوگرافی) متفاوت بودند، مورد مقایسه قرار گرفتند. نمونه برداری از گیاه شامل تعیین تراکم پایه های گیاهی به روش تصادفی-سیستماتیک انجام شد. سپس شاخص های تنوع و غنای گونه ای بدست آمدند. نمونه برداری از خاک در دو عمق 15-0 و 30-15 سانتیمتر انجام شد. اطلاعات اقلیمی، ارتفاع و موقعیت جغرافیایی مناطق مورد مطالعه تهیه شد. نتایج نشان داد که بین سایت های مورد مطالعه از نظر برخی از خصوصیات خاک (ماده آلی، وزن مخصوص ظاهری، شوری، اسیدیته و درصد سیلت و رس) و اقلیم (بارندگی، درجه حرارت و تبخیر) و ارتفاع از سطح دریا، در سطح 5% تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین شاخص های تنوع و غنای گونه ای با اسیدیته، ماده آلی، درصد سیلت و رس و رطوبت وزنی دارای همبستگی معنی دار است. شاخص های تنوع و غنای گونه ای با ارتفاع از سطح دریا، بارندگی، درجه حرارت و تبخیر دارای همبستگی معنی دار است. نتایج حاصل از بررسی اثر چرای دام نشان داد که چرای دام در حد متوسط منجر به بهبود وضعیت پوشش گیاهی مرتع شده است. در شرایط قرق طولانی مدت برخی از گونه های منطقه به دلایلی از بین رفته و منجر به کاهش تنوع و غنا در مراتع قرق شده است.